Sibel Bugün ilginç bir konuyla karşınızdayım. Sebebini sonra söyleyeceğim
Tarihsel olarak bakıldığında hayalet vatozlardan korkulmuş ve tapılmıştır. 1978 yılına kadar dalgıçlar bu hayvanların aslında ne kadar kibar ve insancıl olduklarını gösterinceye kadar durum böyleydi. Bugün, hayalet vatozun koruma altına alınması en çok ekoturizm sayesinde olmuştur. Zira Çin geleneksel tıp ilaçları vatozların solungaç tırmığını kullanmayı gerektirmiştir. Bunlar yüzlerce dolardan satılmaktadır. Aynı zamanda etleri ve derileri içinde avlanmaktadırlar (bir çok ülkede yasaklanmış). Scuba dalgıçları isterse bu hayvanlarla karşılaşabilirler. Ancak Bahamalar, Hawaii, Endonezya, Avustralya, İspanya ve diğer ülkelerde manta görmek turizm sayesinde oldukça kolaydır. Agresif değillerdir fakat turistler dokunmamaları konusunda uyarılır. Zira mukoza tabakalarını bozmak yaralanmaya ve enfeksiyona karşı duyarlı hale gelmelerine neden olur. Biraz daha küçük mantalar kıyı resiflerine kadar yaklaşabiliyor, dalgıçların gördükleri aslında 3 metre civarındaki bu türler. Benim bahsettiği yaklaşık yedi metre cüssesinde ve derin denizlerde bulunuyor. (Bu arada manta ismi, yabancı dildeki mantodan esinlenmiş)
Korunma durumu
IUCN Kırmızı Listesi, hem M. alfredi hem de M. birostris’i “soyu yüksek tükenme riskiyle karşı karşıya” olarak sınıflandırır. Mantalar pek çok ülke tarafından korunurken, korunmasız sular nedeniyle göç, aşırı avlanma, mikroplastik madde alımı, su kirliliği, tekne çarpışmaları ve iklim değişikliği nedeniyle sayıları azalmaktadır. Yerel popülasyonları ciddi bir tehdit ile karşı karşıyadır çünkü alt popülasyonlar arasında çok az etkileşim vardır. Balıkların üreme hızlarının düşük olması nedeniyle, özellikle korunmasız bölgelerdeki mantaların aşırı avlanmadan kurtulması muhtemel görünmüyor.
- Kuyrukları iskelet desteğinden yoksundur ve diske benzeyen vücutlarına göre oldukça kısadır. Ayrıca Manta vatozunun kuyruğunda diğer vatozların kuyruğunda görülen zehirli dikenden yoktur.
- Tüm dünya sularındaki balıklar içinde Manta vatozlarının beyni en büyüktür ve Manta vatozunun zekası ile sosyal ilişkileri hakkında pek çok şey keşfedilmeyi beklemekte.
- Kadim Peru’lu Moche insanları denize ve deniz hayvanlarına ibadet ederlerdi. Sanatlarında Manta vatozunu görmek mümkün.
- Tarihsel olarak, Mantaların büyüklüklerinden ve güçlerinden korkuluyordu. Denizciler eğer Manta yerlerse gemilerinin demirlerinden çekilerek batacağına inanıyorlardı.
- Boynuza benzeyen sefalik yüzgeçleri nedeniyle Manta vatozları “şeytan balığı” olarak da bilinir.
Sizleri fazla sıkmadan kısaca bilgilendirdiğim bu konu nerden aklıma düştü?
Dün sabah meditasyon benzeri göz ve beyin dinandirme, nefes takip etme uygulamam esnasında aniden vizyon görmeye başladım (son zamanlarda çok fazla çalıştığım için vizyonlar beni bıraktı diye düşünüyordum. Aslına bakarsanız Laniakea kitabımdan sonra kesin biçimde vizyonları durdur talimatı göndermiştim! yıllar içinde pişman oldum ve geçen ay sanırım bu komutu geri çekmiştim). Herneyse vizyonda rutin buluşmalar sonrası birdenbire derin deniz altında bu hayvanı gördüm, görmekten ileri o oldum , hani rüyadaki gibi, bu bana çok doğal geldi. Fakat çok da şaşkındım çünkü bu şeyi hiç tanımıyordum, ismini cismini bilmiyordum. Vizyon sonrası ne menem bi şey olduğunu öğrenme isteği duydum! Öyle ya bayram değil seyran değil eniştem beni niye öptü… (atasözüdür, gençler bilmeyebilir)
Derin deniz altında olduğumu hissettiğim için arama motorundan bu hayvanların görsellerini arattım, aman ne de zengin bir topluluk! Birbuçuk saat sonra gördüğüm devi buldum, ismini öğrendim. hakkında biraz araştırma yaptım bana vereceği bir mesaj olmalı diye. İşte böyle bir olay… Arama yaparken ekşi sözlük yazarı nın nükteli bir deneyimini de gördüm, pazar neşesi olarak buraya alıntılıyorum:
Geçtiğimiz hafta sonu bir tanesini görmem ile maskenin altında gayri-ihtiyari “ohaaaa” diye bağırarak ciğerlerimdeki tüm havayı boşaltmama sebep olan üstün yaratık.
milisaniyeler içerisinde;
“-ulan tehlikelimiydi bu kaçsam mı?
kaçsan nereye gideceksin mq, istese zaten yakalar hayvanat,
bekle dikkatini çekme…”
gibi düşünceler karmaşasında, 3metre derinlikte son nefesimle süzülmesini izledim.
arkasını döndüğü anda topuklayarak sudan çıktım ve internetten tehlikeli mi diye araştırdım. sakin yaratık olduğunu kavrayınca aynı hızda suya girdim ve tırsa tırsa yine görmek için pusuya yattım mercanların arasına.
bu defa iki tane gördüm ama daha yakınına gitmek yemedi öyle hayranlıkla izledim.
estetik algım kendisi ile birlikte yeniden şekillendi, 3 gündür her cümleye manta gördüm olum ben diye başlıyorum.
birkaç kişi vatos la işte ben de avm’deki akvaryumda gördüm dedi, küreğim yanımda değildi ağzına ağzına vuramadım.
Sphero – ekşi sözlük
&&&
İnsanlar, bazı topluluklar aslında bildiğimiz fiziki varlıklara bazen #hayalet ismi vermişler, neden? merak ediyorum, bi şekilde korkutuculuğu mu var desem uymuyor.
Size iki örnek vereyim, karar verin neden bunlara hayalet denmiş?
1. Toltecler; bildiğiniz pumaya; hayalet kedi, dağ çığlıkçısı derlermiş!
2. Genel olarak çoğu coğrafyada, manta vatozlarına, hayalet vatoz denmiş! fareden daha zararsız sakin fakat çok iri bir hayvan. Hem, puma hem de manta vatoz çok güzeller ve çok ulaşılabilir değiller.
Fikir ve yorumlarınızı beklerim. Tesadüfen bu sayfaya uğramış olanlar için söyleyeyim, Konu hakkında hiçbir mesleki ilgim yok.
Not: beni bu sayfadaki tweetlerimden ya da muntazam instagram paylaşımlarımdan bulabilirsiniz. Sevgi selam
