Ortak Elijah…

Baley yne bir süre sessizce yattı. Sonra kımıldanarak, «Daneel.» dedi, «Seni bencilce bir istek yüzünden buraya çağırdım. Seni görmek istedim. Ben yakında öleceğim, ama ölümüm hiç önemli değil, Daneel. İnsanların arasında belirli bir kisinin ölmesi önemli sayılamaz. Bazen ölen biri geride çalısmalarını bırakır. Ve o zaman tümüyle ölmemis sayılır. İnsanlık yasadıkça ölmez o. Ne demek istediğimi anlıyor musun?» Daneel, «Evet, Ortak Elijah,» d’ye cevap verdi. «Her kisinin çabaları genel bir esere katkıda bulunur. Böylece insan o bütünün bir parçası halini alır. İnsan çabalarından dokunan bu halı binlerce yıldan beri yasıyor. Gitgide daha ayrıntılı ve güzel bir hal alıyor. Uzaycılar bile bu halının bir parçasını olusturuyorlar. Onlar da bunun ayrıntılarına ve güzelliğine katkıda bulunuyorlar. Bir kisinin hayatı bu halıdaki bir tek iplikten farksız. Bütünün yanında bir iplikçiğin ne önemi var? Daneel bütün dikkatini bu halıya vermelisin. Bir tek ipliğin kopması seni sarsmamalı. Baska birçok iplik var. Her biri değerli, her biri…» Baley birdenbire sustu. Daneel sabırla bekiedl. Arzlı gözlerini açarak robota baktı. Kaslarını hafifçe çattı. «Hâlâ burada mısın? Artık gitme zamanın geldi. istediklerimi sana söyledim.» «Gitmek istemiyorum, Ortak Elijah.»

Asimov-Kurtarıcı

**

Sonunda Asimov’un Robot serisini okumayı bitirdim. Dört kitap altı heyecanlı gün.:) Böyle şaşılası bir şey yazmak üzerine biraz düşünmeliyim. Bir okur olarak ise sadece mutluyum. İletişim yönü oldukça zayıf gibi görünen Asimov’un insan ve toplum psikolojisine bu denli hakim oluşu zaten hayret vericiyken bir de bu konuyu formüle edip uzay zamanın dibine kadar fırlatması olacak şey değil! Ama olmuş.:) Şimdi artık gönül rahatlığıyla Vakıf serisine devam edebilirim.

Asimov henüz gençken 3 robot yasaını koymuştur, sonra gelen tüm bilimkurgucular bu yasaları tartışmaksızın kabul edip kullandılar.
Asimov yaşlanmaya yakın dördüncü ama tüm yasalardan önce gelen Zeroth (sıfır) yasasını kurallarına eklemek durumunda kaldı; çünkü daha derinlemesine anladı düzeni.

Komşuda pişer, Robot yasalarından bize de düşer! 

Üç Robot Yasası:
Bir robot bir insana zarar veremez ya da bir insanın zarar görmesini seyirci kalamaz.
Bir robot birinci kuralla çelişmediği sürece bir insanın emirlerine uymak zorundadır.
Bir robot birinci ve ikinci kuralla çelişmediği sürece kendinin zarar görmesini izin veremez.
Zeroth Yasası:
Bir robot insanlığa zarar veremez veya hareketsiz kalarak insanlığın zarar görmesine izin veremez.
Zeroth (Sıfırıncı) yasası üç robot yasasının gizli sıfırıncı kuralıdır.

Sıfırıncı kural olmasına rağmen, bu kural robotlar için bir öncelik teşkil etmiyor. Birinci kuralın robotlar üzerinde daha çok bir ağırlığı var. (Tabii bu yasalar Asimov’un evreni için geçerlidir.)

Robotların en bariz özellikleri nelerdir diye gözden geçirelim: 1.Kişilik/egoları yoktur 2. bu sebepten duyguları olmaz. 3.aralarında -mekan engeli olmaksızın- haberleşirler. 4. Düşünmezler sadece muhakeme ederler. 5. Edindikleri verileri/bilgiyi bir insandan aksine talimat almaksızın asla unutmazlar. 6.Yemeye içmeye nefes almaya ihtiyaçları yok, sadece atom gücüyle yaşarlar ve çok uzun yaşarlar. 7. Kendilerine özel konularda yetenekler verilmiş olsa da bunları dört kurala bağlı olarak geliştirme eğilimindedirler. 8. Veri toplama kabiliyetleri inanılmazdır. 9.Ölümleri iki yolla olur; ya çok uzun olan atom gücünün bitmesi veya insan tarafından 4 kurala çelişik biçimde verilen talimatlar sebebiyle donarlar!