Birlikte Yaşayalım Projesi

Birlikte Yaşayalım Projesi

 Taslak-1

  

Tanım

  

Birlikte Yaşayalım Projesi (Biryap), Dünyanın daralan kaynaklarının optimum kullanımı çerçevesinde, bireylerin sahip olduğu ekonomik, sosyal ve kültürel değerlerin, toplam yaşam kalitesini bariz biçimde artıracak şekilde estetik ve çağdaş bir yörüngede birleştirilmesini hedefleyen toplu yaşam birimleri oluşturmaktır.

 

Mevcut Durumun İncelenmesi

Sorun Analizi

 

• Türkiye’de ortalama yaşam süresi son yıllarda 67 yaşa kadar çıkmıştır ve görünen o ki bu rakam her yıl Avrupa’da olduğu gibi yükselecektir. Aynı zamanda Türkiye son yıllarda yine Avrupa’da olduğu gibi giderek artan ölçüde çekirdek aile modelini benimsemiş görünmektedir. Bu durumda yaşlı insanların yaşamlarını sürdürebilmeleri gerekli her türlü desteği alabilmeleri için bu sahada hizmet veren örgütlenmeler için çoktandır planlı faaliyetler içine girilmiş olmalıydı ancak bu konuda büyük bir bilinçsizlik ve hazırlıksızlık içinde olunduğu açıktır. Sadece huzur evi anlamında bile bakılsa gerek sayısal gerekse nitelik anlamında büyük bir zaafiyet olduğu görülecektir.
• Emeklilik yasası değişmeden önce genç yaşta emekliliğe imkan tanıyan uzun bir dönemin neticesi olarak 2009 yılı itibariyle Türkiye’de 9 milyona yaklaşan emekli sayısının yüzde ellisinden fazlası ellibeş yaşın altındadır. Beş milyon genç emeklinin bir kısmı emekli maaşlarının korkutucu ölçüde yetersizliği sebebiyle ikinci bir işte çalışmakta ancak bu durum ülkede birçok açıdan dengensizliğe sebep olmaktadır. Birincisi, genç neslin istihdam olanaklarını daha da yetersizleştirmesi, ikincisi, çalışan emeklilerin çoğu kez kendi deneyim birikimlerinin dışına itilen gerek ekonomik gerekse mutluluk anlamında faydası çok düşük ikinci işlerinin istihdam kalitesinin sorgulanması gerekmektedir.
• Türkiye’de en düşük ev kirası, özellikle büyük şehirlerde ortalama bir emeklinin aylığına eşdeğer olmaktadır. Bu durumda ev sahibi olmayan emeklilerin durumu özellikle sayılarının genel nüfusa oranının yüksekliği dikkate alındığında gerçekten korkutucu bir tablo ortaya çıkarmaktadır. Ev sahibi olanların da çoğunlukla hem kişisel hem de toplumsal anlamda toplam faydadan uzak olduğu gözden kaçmamalıdır, şöyle ki; Bu evlerin (son nüfüs sayımındaki durumları esas alındığında) %70’i iki ve üç odalı ortalama yüz metrekare olduğu anlaşılmaktadır. Bu yaşlarda insanların çocukları evden çıkmıştır ve birçoğu eşlerini kaybetmiş veya boşanmıştır. Tüm bunlar dikkate alındığında emeklinin çok düşük geliri ile sağlayabileceği refah düzeyine katkısı olamayan büyük evlerin ısıtılması, eskimeye karşı korunması her halikarda pahalı çözümler olmaktadır
• Evi olmayan emeklilerin, ikinci işleri olmadığı veya yakınlarından maddi destek alamadıkları durumda yaşam şansları olmadığını yukarıda vurgulamıştık. Bu insanlar maalesef ölümü beklemekteler. Ancak durum sadece ekonomik yetersizlikle açıklanabilmekten çok daha vahimdir. Türkiye’de halihazırdaki dokuz milyon emeklinin büyük çoğunluğunun, yaşam deneyimlerini genç nesile aktarabilmelerinin hiç bir yolu bulunmamaktadır; çünkü bu kişiler gerek ekonomik olarak gerekse manevi anlamda toplum dinamiğinin dışında bırakıldılar. Son yüzyılda dünyayı etkisi altına alan “paranın tek değer ya da en azından üst değer sayılması”  kabulünün getirdiği manevi çöküş, kişileri ve toplumları –sosyolojik etkileri en az yüz yılda ortaya çıkacak- vahim çağdışı arayışlara itelemektedir. 
• Türkiye’de son sayımlar göstermektedir ki, 18 ila 29 yaş arasında 16 milyon kişi yaşamaktadır. Bu rakam pek çok ülke nüfusundan fazladır. Ne yazık ki bu istatistikler yalnızca ilgili kişilere ne pazarlanabileceği çerçevesinde ele alınmaktadır. Orta öğretimi bitirmiş gençlerin üniversite okusun ya da okumasın yirmidokuz yaşına kadar olan bu dönemi, hayata hazırlanması, mutlu ve huzurlu bir erişkin olabilmesinin temellerinin atıldığı fevkalade kritik öneme sahip bir süreçtir. Türkiye’de bu gençlerin hangi ortamlarda ikamet edebilecekleri ile ilgili planlı bir uygulama bulunmamaktadır.
• Genç kişi bireyselliğini oluşturabilmek adına, çoğu kez ailesine –bazen ciddi sebepler olsa da çoğu kez sudan nedenlerle- karşı çıkmak, onlarla ters düşmek pahasına kendi fikir ve özlemlerini fiiliyata dökmek amacıyla aile evinden uzaklaşmaktadır. Psikoloji bilimi ışığında baktığımızda biliyoruz ki bu davranış modeli dünyanın her yerinde her zaman tekrarlanan doğal bir süreçtir. Kişi ancak kendini eski modelin dışına attığında kendinden beklenen yeni bir modeli oluşturabilecek, onu özümseyebilecektir. Einstein, sorunların onu oluşturan ortamda çözülemeyeceğini söylerken bu çok basit psikolojik, sosyolojik olguya dikkatimizi çekiyordu.
• Şimdi kendini aile evinin dışına atmak isteyen bu onaltı milyon gencin son derece haklı reflekslerini hangi yolla fiiliyata geçirebildiklerine göz atalım. Sosyal ve ekonomik imkanlar dahilinde üniversite okuyabilme ümidi taşıyanlar bu yolla evden ayrılabilmeyi ümit ederler, bunlardan başarılı olanlar (ki bu oran da fazla yüksek değil) bir şekilde üniversite yurtları ya da özel yurtlara ya da bikaç kişinin bir araya gelerek kiralayabildikleri bir eve yerleşirler. Bu çözümlerin hemen tamamı son derece sağlıksız, pahalı, kontrolsüz ve gerçekten yetersizler. Hala büyüme çağında olan bu gençler, yetersiz ve sakıncalı beslenerek, sıkışık, havasız ve anti çağdaş ortamlarda geleceklerinin hastalık ve kısıtlarını bu ortamlarda elde etmektedirler. Üstelik bütun bu kötü ortamlar için ödenen paralar aile bütçesi için neredeyse yıkım ölçüsündedir. Bütün bunlara ilaveten bu yetersiz barınma şekli, onlara hala gereken  yetişkin deneyim ve desteğini de sunamamaktadır. Ülkemizde rehberlik hizmeti ya hiç bulunmamakta ya da çoğu kez göstermelik şekilde bulunduğundan dikkate değer sayılmamaktadır.
• Üniversite ya da benzeri bir arayışla aileden uzaklaşan gençleri bekleyen bir başka tehdit ise uyuşturucu, alkol ve benzeri bağımlılıklar, maddi yetersizlikten beslenen illegal örgütlenmelerin cazibesine kapılma, çeteleşme vs gibi etkileri sonraki yıllarda neredeyse asla yok edilemeyecek aktivitelere kapılmaktır.
• Üniversite okuyamayan gençlerin hemen tamamına yakınının bireyleşme sürecini geçirebilmelerinin ülkemizde maalesef tek çözümü evlilik kurumu olmaktadır: Kişinin henüz öğrenme safhasında olduğu çoğu kez vasıfsız işçilik yaptığı bir işten edinilen kazanç ayrı bir evde yaşamak için yeterli değildir.    Bu durumda özellikle onaltı milyonluk bu dilimin yarısı olan genç kızlar için ailelerinin de onayladığı hatta fazlasıyla teşvik ettiği evlilik yöntemi ile aileden çıkmak tek çözüm görülmektedir. Sırf kendine ait olan bir mekanda oturabilmek, başına buyruk ve aile baskısından uzaklaşmak için yapılan bu evliliklerin ne üyelerine ne de topluma ve doğacak nesile gerçekten YENİ bir şey getirebileceğini ummak açıktır ki saflık olurdu. Kişi henüz bireyselleşme evrimini tamamlamadan ondan toplumsallaşması istenirse ortaya kabile ya da tarikatvari yapıların çıkması doğal olacaktır. Büyük ölçüde bireyselleşme sürecini tamamlamış avrupa ülkelerinin durumlarını iyi incelemekte yarar olabilir…
• Hiçbir şekilde yaratıcı sürece dahil olamayan ve anne-babalarının tekrarı haline gelen bu neslin tek öğreticisi ise ne yazık ki televizyonlar olmaktadır. İşte genç emekliler ile birey olamamış gençlerin buluştukları ortak nokta da maalesef budur. Ülkemizde ve dünyanın pek çok yerinde televizyon, kitleleri hipnoz altına alan, yaratıcılığı baltalayan, sadece zamanı doldurmaya ve bu arada harcama yapmaya teşvik eden, korkutup sindirici programlarıyla Yeni Dünyanın önündeki büyük engellerden biri olmaya devam etmektedir.
• Ülkemizde “birlikte yaşama kültürü” eğitim sürecinin hiçbir aşamasında öğretilmemektedir. Bu sebeple insanlar erişkin çağlarında bile bu konuda son derece çekingen ve pasif olabilmekteler. Özellikle büyük şehirler insanları giderek yalnızlaşma ve ekonomik çarkın bir dişlisinden ibaret olma konumuna sürüklemektedir. Yine ülkemizin en önemli iş kolu olan inşaat sektöründe; plansız, ülke gerçekleriyle bağdaşmayan, ya çirkin ya da soğuk güzel (ruhtan, ergonomiden, birlikte kullanımdan uzak) yapılanmalar şu ana kadar yukarıda bahsettiğimiz büyük kitlenin büyük sorununa çare olmaktan uzaktır.

İlgi Sahipleri/Paydaşlar Analizi 

 

1. İlgi Sahipleri

            Proje Faydalanıcıları : 18-29 yaş arası bireyselleşme dönemi gençliği, 50-70 yaş genç emekliler, aileler, eğitim kurumları, sosyal denge

            Proje Ortakları           : Belediyeler, büyük inşaat firmaları, aile planlaması birimleri, sivil toplum ve kitle örgütleri

            Projeden etkilenenler  : Türkiye

  

        Hedef  ve Strateji Analizi 

 

• Biryap, esas olarak 12 minik yaşam modülünü içeren entegre evler yapmayı ve işletmeyi hedeflemektedir. Bundan sonra her bir entegre yaşam ünitesinden kısaca EYÜ olarak söz edilecektir.
• Biryap, gençlerin enerjisi ve hayallerini, emeklilerin deneyimleri ve desteği ile pekiştirmeyi ve parçaların toplamından daha büyük bir bütün oluşturmayı hedefler.

 

• EYÜ’nin fiziksel yapısı:
• Özel alanlar: 12 adet özel bölüm bulunmaktadır. Her biri 45 m²den oluşan bu birimde; yatma ve oturma alanı, banyo, mini mutfak, çalışma köşesi bulunur. Her birimde kablosuz internet bağlantısı mevcut olup, en ergonomik, ekonomik ve estetik çözümü sunmak hedeflenmiştir.
• Ortak kullanım alanları: Mutfak, yemek odası, çamaşırhane, sinema/gösteri/toplantı odası, oyun, bilgisayar ve sohbet salonu, hobi odası, mini spor salonu.
• Konum: Büyük şehirlerde üç ya da dört katlı bina şeklinde, küçük şehir ve kasabalarda iki kat ve bahçeli. Gerek yapım malzemeleri gerekse yürütme aşamasında doğayı en az rahatsız edecek çözümler bulunması, özellikle küçük şehir ve kasabalarda kurulacak EYÜ’lerin kullanacakları enerji için olağanın dışında çözümler aranması hedeflenmektedir.

 

• EYÜ’nin Sosyal yapısı:

1.      Bireyleşme sürecindeki gençler ile genç emeklilerin birarada yaşayacakları bu entegre birimde, her kişinin bir özel alanı bulunmaktadır. Dolayısı ile oniki kişiden oluşan bu topluluk yemek, sosyal aktivite ve ihtiyaçları ortak alanlarda giderecekler ve aynı zamanda istedikleri anda kendi özel alanlarına çekilebileceklerdir.

2.      Her EYÜ’de bir aşçı, bir aşçı yardımcısı ve alışveriş görevlisi, bir de temizlik görevlisi olmak üzere 3 çalışan bulunur. Bu kişiler aynı zamanda EYÜ’nün sakinlerinden olacaklar ve evi diğerleriyle paylaşacaklardır. Ancak onlar katılım ücreti ödemezler. Görevliler genç ya da emekli sınıfından birinden olabilir.

3.      Sağlık açısından bakıma muhtaç durumda olan ve her halikarda 70 yaşının üzerindeki emekliler proje kapsamında değildir.

4.      Katılım ücreti: Aylık ödenen, barınma, yeme-içme ve temizlik giderlerinin tamamını kapsayan ücret olup, emekliler için emekli ücretinin %80’idir. Genç grup içinse her yıl en yüksek emekli katılım payını aşmayacak şekilde ayarlanır.

5.      Özel alanların temizliği ve olağan bakımları kendi sahiplerince yapılır, mevcut demirbaşlar kişilere zimmetli olup, kontrat esnasında belli miktarda depozito alınır.

6.      Çamaşırhanede jeton ile çalışan çamaşır makinası ve kurutma makinası ayrıca ütü ve ütü masası bulunur. Bu faaliyetler sakinlerin kendileri tarafından yapılır.

7.      Her EYÜ’de sakinlerin altışar ay için kendi aralarından seçecekleri bir yönetici bulunur.  Yöneticiler, birimdeki işlerin kalitesinden ve bir aradaki yaşamın dengesinden sorumlu olup aynı zamanda Biryap yürütme birimiyle olan iletişimi de sağlar. Yönetici, görev yaptığı sürece katılım ücretinin yarısını öder.

8.      Biryap, işlevini bir vakıf üzerinden yürütecek olduğundan kâr amacı gütmez, sakinlerin mutluluğu ile toplumsal huzur ve refaha yapacakları katkıyı birincil hedef almıştır.

 

 

 

• Bazı Kısıtlamalar: Zaman içinde olgunlaşabilme olasılığı açık tutulmak kaydıyla; sakinlerin cinsiyet farkı olmaksızın %50’si genç sınıfından olmalıdır. Emekli erkek sayısı ise hiçbir şekilde 2 kişinin üzerine çıkamaz. Biryap, gençlerin ve kadınların toplumsal ihtiyaç ve refahını öncelikli addetmektedir.
• Yönetim ve yürütme: Biryap yürütme birimi ve EYÜ’ler arası koordinasyon düzeni, daha sonra detaylı biçimde sunulacaktır. Yurt çapında çok sayıda EYÜ yapılması gerekli olduğu için bunların yürütmesi ve koordinasyonu projenin ilk aşamasından daha kapsamlı bir çalışma gerektirmektedir.
• Biryap’ın alt projeleri: Bu projenin finansı sağlanıp faaliyete başlanılmasını müteakiben iki ayrı gurubu kapsayan bir toplumsal sorumluluk projesi daha gündeme gelecektir: Özürlüler ve 0-6 yaş kimsesiz çocukların topluma kazandırılacağı daha farklı yapıları olan EYÜ’ler projesi.

 

Sonraki Adımlar:

1. Projenin sonraki adımlarında danışmanlık yapacak koordinasyon görevi üstlenecek firmanın belirlenmesi.
2. Her bir EYÜ’nün arsa hariç inşa ve giydirme maaliyeti hesaplanacak, ön fizibilite yapılacak.
3. Her bir EYÜ’nün hedeflenen gelir ile zararsız hatta kâr ile çalışabileceğinin, yani fizibil olup olmadığının reel rakamlar ile ispatı yapılacak
4. Çözüm ortağı olacak belediyelerin belirlenmesi ve ön görüşmeler.
5. Çözüm ortağı olmak isteyen aday inşaat firmaları ile ön görüşmeler
6. Kitle örgütleri ile temas, görüş alışverişi.
7. Projenin finans ayağı olması beklenen Avrupa Birliği fonu için gereken uygunluk ve başvuru formlarının hazırlanması.

 

Sibel Atasoy

Proje annesi
12.05.2009-Beylerbeyi

 

İletişim:

e-posta adresi: [email protected]

Web sitesi     : https://sibelatasoy.com/